Spijbelen

Gisteren heb ik gespijbeld - geen Nordic Ecosystems, geen Norwegian Language. Maar niet zonder reden. Niets gebeurt zonder reden. Zo'n ruime honderdvijftig kilometer verderop, over de Zweedse grens, zijn onderzoekers te vinden in de lucht. Met een helikopter zoeken ze de omgeving af, op zoek naar het wolvenpak wat daar haar territorium heeft. Het geweer gericht op de wolven. Patronen gevuld met verdovingsmiddel. Wees gerust, het zijn gelukkig geen kogels om ze enkel naar het hiernamaals te helpen! Het doel? Het omdoen van halsbanden met daarin GPS/VHF-transmitters (soort radiogolven) om zo de verspreiding en het gedrag van de wolven te kunnen bestuderen. Deze halsbanden sturen om de zoveel tijd (instelbaar!) een aantal coördinaten naar een mobiele telefoon, om ze vervolgens digitaal te kunnen verwerken. Zo kunnen wetenschappers meer te weten komen over waar ze een prooi hebben buitgemaakt, hoe ze zich geografisch verspreiden en gedragen en wellicht een honderdtal andere dingen. Oftewel het is dus, in de eerste instantie, puur voor de wetenschap. Ok, eerlijk is eerlijk, een halsband om de strot van een wild dier is verre van natuurlijk - maar meer kennis betekent ook meer houvast op de bescherming en management van een bepaalde diersoort. Het dient altijd een hoger doel (op een non-religieuze manier uiteraard)...

Na een dikke 150 kilometer stopten we net voor de grens van Noorwegen en Zweden. Daar moesten we wachten op een telefoontje van een der onderzoekers. Het kon nog goed een uur of wat duren voordat er een wolf zou worden gevangen voor nader onderzoek, er was ook een kans dat er helemaal geen wolven zouden worden gevangen. De tocht zou dan een tevergeefse poging zijn geweest. Een tweetal dagen eerder hadden ze het alpha paar te pakken genomen en voorzien van het halssieraad. Het ging vandaag om het vangen van een aantal jonge dieren - juvenielen van zo'n 8 a 12 maanden oud (voor zover ik me kan herinneren). De kans was aanzienlijk dat ze ook vandaag een wolf zouden vangen.

Daar stonden we dan, ook ik, met zowat alle internationale studenten, koukleumend en wachtend op een telefoontje van het opperhoofd opdat we verder mochten. Dieper de wildernis in - naar de plek van bestemming.

De helikopter was al geland, de wolf lag als een oorlogsslachtoffer voor de cockpit de sneeuw, gewikkeld in een deken. Het natuurlijke 'verwarmingssysteem' doet het niet, vandaar dus dat een thermodeken ervoor moet zorgen dat de wolf niet onderkoeld raakt tijdens zijn geestelijke afwezigheid. De onderzoekers zaten er met gebogen ruggen omheen. De halsband moest worden omgedaan - niet te strak - de hartslag moet ook nog worden bijgehouden, het gewicht moest worden bepaald. Ook de Noorse krant 'Aftenposten' was aanwezig, een tweetal lieden die vanochtend vroeg zijn vertrokken vanuit Oslo. Dit op verzoek van het onderzoeksteam - mensen op de hoogte houden is immers een goede manier om draagvlak te creëren. Wanneer onderzoek in het geheim gebeurt, wordt het een beetje 'eng'. Als het mij vraagt.

Na alle metingen mochten ook wij, als een soort toeristen, dichterbij komen. Als eerste zagen we de kop van het dier, de rest van het lichaam was immer gehuld in de dekens om het lichaam warm te houden. De wind is ongenadig - zeker als natuurlijke mechanismen niet werken. Onder het continue geritsel van samentrekkende diafragma's komt de wolf steeds meer tot bewustzijn. Mocht je al van een bewustzijn spreken. Het knipperen van de oogleden in combinatie met het schokkerig bewegen van de kop doet het publiek zwijgen opleggen. De fototoestellen krijgen een moment rust, maar binnen kortste keren 'knippen' de machines er weer op los. De wolf wordt ontdaan van alle meetapparatuur. Zelfs de laatste flap van de warme dekens wordt opengeslagen en daar ligt hij dan. In een soort van semi-coma op een rubber matje. Gefotografeerd van alle kanten mogelijk - later in de krant. Mensen willen het dier aaien, mensen aaien het dier. Het is een jong dier, een jong wild dier. Geboren en getogen in de wilde natuur - gewend aan wilde dingen.

Huisdieren zijn ervoor om te aaien. Hondjes, katjes, muisjes, vogeltjes? Wilde dieren niet.

Zodra je een wild dier aait, verdwijnt er een deel van de wildheid. Het is een dier dat nimmer is aangeraakt door mensen, dat nooit bedoeld is om aangeraakt te worden door mensen... Mijn mening.

Na een tijdje was het gedaan met de pret, althans voor de mensen die het dier liefkozend aan het aaien waren. De verdoving, een dubbele portie voor deze jongeman, begon uit te werken. Het dertig kilogram wegende dier (wat aan de wat lichte kant was in dit geval) werd verder het bos in gedragen. Daar zou het ontwaken uit de coma om vervolgens, met halsband en al, terug te keren naar de wildernis, om zo onderzoek te voorzien van gegevens. Tevoren was al een pad gebaand, op de hoop dat het dier zou realiseren dat het minder moeite kost om over dit pad weg te lopen dan door de diepe sneeuw. Zeker wanneer de fijne motoriek nog niet helemaal werken wil.

Het ontwaken ging erg moeizaam. Wat moet zo'n beest toch denken, wanneer het probeert op te kijken, en dan ziet er een twintig paar ogen op hemzelf gericht zijn? Wanneer het ziet dat er even zoveel cameralenzen zijn, die de onhandige pogingen tot vluchten voor eeuwig vastleggen middels digitale enen en nullen? Of wellicht is het nog zo versuft dat het dier hier niets van meekrijgt. Maar ach, dat geloof ik niet. Want wat te denken van alle geursignalen die de receptoren in het brein van de wolf tot alarmeren doen aanzetten - maar dat, door de verdoving, het lichaam niet wil meewerken?

Daar stonden we dan, ook ik, gefascineerd door de onhandige handelingen van het dier. Het wilde wel, maar het kon niet. Het wilde vluchten, maar het lichaam wilde niet. De ogen zonder focus, de bek half open en de tong naar eenieder gericht. De helikopter kwam en maakte een grote boog om onze locatie heen. Het beest zette alles op alles om te vluchten. De verkeerde kant op, opgevangen door de aanwezige dierenartsen, terug de goede kant op. Dat met die helikopter en vluchtegedrag, hoe noem je dat in biologische kreten - associative behaviour? Na elke verwoede poging om op eigen poten te staan, viel het dier terug in de sneeuw, om daar met uitgestoken tong uit te moeten puffen. Nog niet helemaal bewust wat deze onhandigheid deed veroorzaken. Alsof het dier dronken was en tegelijkertijd een vreselijke kater had...

(Even tussen haakjes: volgens onderzoek in Alaska/Canada doen beren er drie weken over om weer 'normaal' gedrag te vertonen na een half dagje in coma te hebben gelegen. Je kunt je voorstellen dat wolven er minder 'last' van hebben. Maar dat ze er, als gevolge van, voorlopig iets anders door zullen gedragen is een vaststaand feit.)

Na een tijdje vond ik het genoeg geweest. De helikopter was wederom geland, maar ditmaal zonder enig succes. Ze zouden het later op de middag weer proberen. Wij besloten om naar huis te gaan. Het was echt genoeg geweest. Een tweede wolf zou het er niet specialer op maken. Speciale dingen moeten speciaal blijven. Anders wordt het zo normaal, vind je niet?

Uiteraard ben ik erg blij dat ik een wilde wolf met eigen ogen heb mogen zien (er zijn weinig mensen die dit mogen meemaken). Hoewel het dier daar versuft lag uit te hijgen, kun je dit nimmer vergelijken met een wolf uit een boek, op televisiescherm of in een dierentuin. Wat ik met bovenstaande tekst enkel probeer uit te leggen, is dat veel dingen romantischer lijken dan dat het in werkelijkheid is. Romantischer zou zijn geweest als ik de onderzoekers heldenmoed en heldendaad had toegedicht, dat de wolf met vuur en vlam in de ogen eenieder aanstaarde en dat - op het laatste moment - de wolf nog eenmaal omkeek en verdween in de door mist gehulde duistere wouden...

Morgen kom ik naar huis, ik heb gekampeerd, bergen getrotseerd en ik heb mijn wolf gezien...

Maar niet heus...